Het gedrag van paarden in de natuur versus in onze weides

Welkom in deze weer een nieuwe post! Vandaag wil ik iets meer schrijven over het gedrag van paarden in de natuur, in vergelijking met het gedrag van paarden wat ontstaat in door ons mensen gecreëerde omstandigheden. Want als je met paarden omgaat vanuit lichaamstaal, dan is het belangrijk om te weten WAAR je je op richt. Wat neem je als referentiekader? Het oorspronkelijke gedrag? Of hetgeen je terugziet van paarden in de weide en onze gecreëerde omstandigheden?

Hier zit namelijk een groot verschil in en om dit beter te belichten haal ik er even een experiment bij van Eberhard Trümler, een Oostenrijkse wetenschapper-bioloog. Eberhard Trümler heeft veel onderzoek gedaan naar het sociale en instinkmatige gedrag van Dingo’s, de wilde Australische hond.

Het experiment

Zijn experiment bestond uit een drieluik. In het eerste luik van het experiment observeerde hij wilde Dingo’s in hun natuurlijke omgeving. Wat hij hierin terugzag was dat zo’n roedel op een redelijk harmonische manier functioneerde en dat er weinig agressie tussen de honden terug te vinden was. Logisch ook, want als je je eigen roedel leden verwondt, dan heb je minder dieren om te jagen en maak je de hele troep zwakker. Deze dieren hadden een gezamenlijk doel: samen jagen, samen overleven.

In het tweede luik van het experiment heeft Trümler een bestaande roedel in een groot omheind gebied gezet en is hij de dieren handmatig gaan voeren in plaats van dat ze samen moesten gaan jagen. Dit veroorzaakte al een enorme gedragsverandering. Er was ineens veel meer agressie aanwezig omdat het gezamenlijke doel ‘samen jagen’ verdween.

In de derde luik van het experiment plaatste Trümler honden van verschillende roedels bij elkaar in een groot omheind gebied. Ook hier werden ze handmatig gevoerd. De mate van agressie was in dit derde luik enorm hoog. Deze dieren hadden EN geen gezamenlijke binding vanuit het verleden EN geen gezamenlijk doel.

Wat heeft dit experiment nu te maken met het gedrag van paarden?

Wel, hoe wij onze paarden houden staat gelijk aan het DERDE luik van dit experiment. Wij zetten onze paarden op latere leeftijden bij elkaar, de groepssamenstelling wordt door ons gekozen, ze hebben geen gezamenlijk doel en worden kunstmatig gevoerd. Uiteraard is dit in onze omstandigheden ook (bijna) onvermijdelijk.

In de natuur echter KIEZEN paarden voor de kudde waar ze zich bij aansluiten. Ze hebben een gezamenlijk overlevingsdoel en dit zorgt voor een enorm sterke verbinding.
Ook is het belangrijk om je te realiseren dat voor paarden in natuurlijke omstandigheden, de kudde de veilige CONSTANTE factor is en de omgeving de VARIABELE. In onze omstandigheden draaien we dit om. Bij ons is de omgeving (de weide) de constante factor – en de groepssamenstelling (mensen of paarden) de variabele. Dit veroorzaakt soms dat paarden een veiligheidshechting krijgen met het erf in plaats van met jou als mens en hierdoor niet van het erf af willen of onzeker worden buiten.

Voedsel

Ook wat voedsel betreft zijn er enorme verschillen.
In de natuur is er niet altijd voedsel teveel, want ook dan kunnen extreme winters of droge zomers voor de nodige problemen zorgen, maar er is altijd wel IETS te vinden. Al is het maar dat dorren takje om je darmen mee op gang te houden.
Omdat wij te maken hebben met beperkte oppervlaktes kunnen we niet anders dan kunstmatig bijvoeren. Dit brengt best wat moeilijkheden met zich mee. Enerzijds op het vlak van gezondheid; want wat paarden in de natuur bij elkaar zoeken daar kunnen we als mens bijna niet tegenop voeren. En anderzijds qua gedrag. Paarden hebben van oorsprong een enorm samenwerkende mind-set. Door de beperkte voedselhoeveelheden, die steeds in porties komen leren we ze in IK en JIJ te denken.

Dus het gedrag wat er bij onze groepen paarden ontstaat is heel LOGISCH GEDRAG, maar het is geen NATUURLIJK GEDRAG. De communicatie is harder en minder verfijnt. De sociale balans is vaak in lichte tot hogere mate verstoord. De ontwikkelingsmogelijkheden zijn beperkt en er zijn veel meer onderlinge correcties, zeker als er binnen de groep ook veel gewisseld wordt in de samenstelling.
In de vrije natuur is de communicatie VEEL subtieler en harmonischer.

Waarom vertel ik dit? Omdat je met deze kennis misschien (haalbare) dingen in de omgang en de huisvestiging van je paard kunt aanpassen, waardoor hij iets dichter bij zijn eigen natuur kan blijven.

Wat kun je allemaal doen om het leven van je paard hierin te verrijken? Heb je ideeën?

Meer natuur en minder cultuur

Paddock paradise systemen zijn natuurlijk prachtige manieren om je paard op een natuurlijke manier te huisvestigen. Maar bedenk wel dat als je je paarden echt goed wilt laten bewegen op de tracks, je een manier moet vinden om dit te stimuleren. Hooi ophangen op verschillende plekken is hierin vaak te weinig. Automatische voersystemen werken daarin een stuk effectiever omdat er dan beperkte porties op verschillende plaatsen verschijnen waar ze heen moeten bewegen. Deze systemen bestaan van goedkoop tot zeer duur. Als je wilt dat je hooinetten automatisch vallen op bepaalde tijden kan ik het volgende adres aanraden: het Paardenvoerautomaat Hier kan je systemen vinden vanaf 500,- euro waarmee je hooinetten kunt laten vallen op de door jou gekozen tijden. De constructie waarin kan je zelf verzinnen.

Mocht je meer geld hebben dan is aktivstall.de ook nog een mooie optie. Ik ben geen voorstander van hun hit actief stallen, maar ze verkopen ook ijzeren panelen die je in een stal of hooiruif in kunt bouwen. Deze openen en sluiten met een timer waardoor paarden met tijden wel en niet aan het hooi kunnen wat erachter ligt. Je moet even zoeken op de site om ze te vinden, maar tussen de foto’s staan ze vast ergens. Het mooie aan deze panelen is dat ze van onder naar boven dicht gaan waardoor ze heel veilig zijn en paarden nergens klem kunnen geraken.

Andere leuke ideeën voor een Paddock Paradise kan je onder andere vinden bij Femke Dolle. Zij heeft een inspirerende Instagram pagina en een website waar je allerlei ideeën op kunt doen van geschikte kruiden weides tot mineraal supplementen, water opvangende wadi’s en aanleg van het geheel.

Mocht je geen Paddock Paradise hebben, dan kan je ook nog veel doen om het natuurlijke gedrag zo veel mogelijk tegemoet te komen. Als je bijvoert met hooi, leg je hooi zo strategisch neer dat het klopt met de persoonlijke leefruimtes van de paarden. Sommige paarden kunnen harmonisch aan dezelfde hooibak eten, andere worden meters op afstand gehouden. Zet voor deze andere paarden de hooibak ver genoeg weg dat er geen onrust ontstaat in de persoonlijke leefruimtes.
Als je het hooi los voert in de weide: leg het dubbel aantal hopen neer dan dat je paarden hebt, en leg ze ver genoeg uiteen. Zo kan een paard wat weggestuurd wordt bij zijn eigen hoop gewoon naar de volgende toe wandelen.

Nog enkele ideeën die een natuurlijkere huisvestiging van je paarden ten goede komen

•  AANVULLEND VOER. Als je nog iets anders aanvullend bijvoert (bijvoorbeeld brok) geef dan de hoogst in rang staande EERST en werk zo de weg op de ladder naar beneden. In de natuur eten en drinken de hoogst in rang staande ook eerst. Dit heeft te maken met dat deze dieren in conditie moeten blijven omdat zij ook degene zijn die de kudde veilig houden. Als deze dieren zwakker worden loopt de hele kudde gevaar.
Zelf ben ik voor het bijvoeren van brok of andere altijd voorstander van afgesloten ruimtes waarin ze niet bij elkaar kunnen. Dat geeft de meeste rust. Sommige paarden eten trager dan andere en op deze manier kan elk paard in zijn eigen tempo eten.

•  GROEPSSAMENSTELLING. Als je ziet dat 1 paard niet goed opgenomen wordt in de groep en dit niet verbetert, kijk dan of je een subgroep kunt maken. Zet het paard waarmee hij het beste om zou kunnen gaan erbij. Dan heb je weliswaar twee kleinere groepen, maar het is beter dan de onrust wat het eerste veroorzaakt. Het is voor de psyche van paarden best schadelijk om constant verdreven te worden.
Heb je daarentegen een paard dat op alle andere paarden jaagt (het andere uiterste) dan heb je dus te maken met een paard dat al een behoorlijke mate van verstoord gedrag heeft. De beste resultaten die ik zelf gehad heb met dit soort paarden bij klanten, is door dit paard uit de oorspronkelijke groep te halen en hem samen te zetten met een paard waar hij wel mee klikt. Ook voor deze dieren loopt er ergens een MATCH rond. Je moet hier alleen naar op zoek. Bij sommige zul je een heel zacht, ontwapenend paard moeten vinden. Bij andere een heel krachtig, rustig, gefundamenteerd dier. VIND je deze match, dan ga je zien dat het gedrag heelt. Vaak kan je dit soort paarden een jaar later weer gewoon bij andere zetten.

•  ONDERLINGE BINDING. Organiseer groepswandelingen. Waarin je met ALLE paarden naar buiten gaat. Wandelend is vaak heel effectief, maar rijdend kan ook. Samen rondtrekken is voor paarden uiteraard het meest natuurlijke om te doen.

•  TRAINING. Werk met de paarden die psychisch uit balans zijn. Ook in jouw training kan je voor het paard dingen oplossen en zijn persoonlijkheid krachtiger en heler maken. Besef je even goed dat, ook al zou je 6 ha weiland hebben, dat deze 6 ha voor een paard saai worden als hij niet geregeld geprikkeld en geïnspireerd wordt. Want onze 6 ha wegen natuurlijk niet op tegen 30 á 40 kilometer per dag door dynamisch veranderende gebieden te trekken. Dus deze inspiratie en levensprikkeling zal je met training moeten compenseren als je jouw paard gezond en gelukkig wilt houden.

Ik hoop dat deze post je wat inspiratie heeft gegeven over de mogelijkheden die je hebt om het leven van je paard te verrijken.

Wil je meer weten over de natuurlijke lichaamstaal van paarden? Lees dan ook Natuurlijk Leiderschap: één van de meest gemaakte fouten in lichaamstaal